Khi nhận được yêu cầu từ chủ nhà, các kiến trúc sư tập trung vào hai yếu tố quan trọng, đó là bối cảnh tự nhiên và bối cảnh văn hóa. Hai yếu tố này không chỉ tác động đến thiết kế kiến trúc mà còn quyết định sự hài hòa giữa công trình và môi trường xung quanh.

Thông tin dự án:

Tên dự án: Tup House 

Địa chỉ: Bản đồng Tâm, Xã Phú Nghiêm, Quan Hóa, Thanh Hóa

Năm hoàn thành: 2021

Trước hết, bối cảnh tự nhiên là một yếu tố quan trọng mà các kiến trúc sư cần cân nhắc kỹ lưỡng. Khu đất xây dựng nằm trong một ngôi làng xa xôi ở miền Tây Thanh Hóa, nơi có cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp với những cánh đồng xanh tươi, những ngọn đồi thoai thoải và dòng sông uốn lượn. Khí hậu ở đây cũng rất đặc trưng, với mùa hè nóng bức và mùa đông lạnh giá. Các kiến trúc sư cần phải tính toán để thiết kế sao cho công trình có thể tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên, gió mát và cảnh quan xung quanh, đồng thời bảo vệ công trình khỏi những tác động tiêu cực của thời tiết.

Thứ hai, bối cảnh văn hóa cũng giữ vai trò quan trọng không kém. Ngôi làng nơi mảnh đất tọa lạc có những nét văn hóa độc đáo, với lối sống giản dị và gần gũi với thiên nhiên của cư dân địa phương. Các kiến trúc sư cần nghiên cứu về phong tục tập quán, kiến trúc truyền thống và các yếu tố văn hóa đặc trưng của khu vực để có thể thiết kế một công trình không chỉ đẹp mắt mà còn phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của người dân nơi đây. Việc kết hợp hài hòa giữa kiến trúc hiện đại và các yếu tố văn hóa truyền thống sẽ tạo ra một không gian sống lý tưởng, vừa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của gia đình, vừa tôn vinh giá trị văn hóa địa phương.

Tóm lại, trong quá trình thiết kế công trình trên mảnh đất này, các kiến trúc sư không chỉ đơn thuần xây dựng một ngôi nhà, mà còn tạo ra một không gian sống hài hòa với thiên nhiên và văn hóa, mang đến sự thoải mái và niềm vui cho mọi thành viên trong gia đình.

Ngôi nhà mang bản sắc miền quê Thanh Hóa

Thông tin công trình:

Làng quê miền Tây Thanh Hóa

Bối cảnh xung quanh Tup House

Nhà sàn là một kiểu kiến trúc truyền thống đặc trưng của nhiều dân tộc thiểu số tại Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở khu vực miền núi phía Bắc. Những ngôi nhà này thường được dựng cao lên, nhằm mục đích chống lại độ ẩm và bảo vệ khỏi nguy cơ lũ lụt. Nhà sàn thường được chế tác từ gỗ tự nhiên, với thiết kế tuy đơn giản nhưng vô cùng tinh tế, thể hiện rõ nét văn hóa và phong tục tập quán của cộng đồng dân cư nơi đây.

Gần đây, do những biến động trong nền kinh tế và phương pháp xây dựng, người dân địa phương có xu hướng chuyển sang sử dụng nhà xây. Nguyên nhân chủ yếu của sự chuyển đổi này là do nguồn gỗ ngày càng trở nên khan hiếm. Việc khai thác gỗ tự nhiên không bền vững đã dẫn đến tình trạng rừng bị tàn phá, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sống và hệ sinh thái. Ngoài ra, sự phát triển của quá trình đô thị hóa và nhu cầu về nhà ở hiện đại cũng thúc đẩy người dân tìm kiếm các giải pháp xây dựng mới.

Những ngôi nhà xây dựng thường được tạo nên từ các vật liệu như bê tông, gạch, và thép, mang lại độ bền vượt trội và khả năng chống chịu tốt trước điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Thêm vào đó, nhà xây dựng cũng dễ dàng hơn trong việc thiết kế và trang trí, đáp ứng nhu cầu và sở thích của người dân hiện đại. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này cũng mang đến nhiều thách thức, chẳng hạn như việc bảo tồn văn hóa truyền thống và phong cách sống của các cộng đồng dân tộc thiểu số.

Trong tình hình hiện tại, việc đạt được sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa là điều vô cùng cần thiết. Nhiều cư dân địa phương vẫn duy trì các giá trị văn hóa của nhà sàn, đồng thời kết hợp các kỹ thuật xây dựng tiên tiến để tạo ra những ngôi nhà không chỉ tiện nghi mà còn đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

Người dân ở khu vực này có truyền thống sống trong những căn nhà sàn

Tập quán sinh hoạt lâu đời của người dân không bị thay đổi dù cho chuyển sang ở nhà xây gắn với mặt đất

Vì thế, câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để lối sống và tập quán sinh hoạt truyền thống của người dân không bị biến đổi khi chuyển sang sống trong những ngôi nhà xây dựng trên mặt đất. Để đạt được điều này, cần thiết phải truyền tải tinh thần của nhà sàn vào ngôi nhà mới thông qua hai yếu tố: Mái nhà lớn và một không gian sinh hoạt chung rộng rãi dưới mái đó. Điều này được thể hiện rõ ràng qua việc tổ chức mặt bằng và hình thức của phần mái. Mặc dù diện tích xây dựng rất hạn chế, chỉ khoảng 80m2, các kiến trúc sư đã nỗ lực không làm thay đổi hiện trạng cũng như địa hình xung quanh. Mái nhà có hình tam giác và đường chéo dài hướng ra mặt đường, tạo ra cảm giác rộng rãi khi nhìn từ xa.

Về yếu tố khí hậu

Khu vực này nằm trong vùng núi và chịu tác động của gió Lào (gió Phơn Tây Nam), mùa hè rất khắc nghiệt với đặc điểm khô nóng, vì vậy, tiện nghi nhiệt là một vấn đề quan trọng. Các kiến trúc sư đã thiết kế ngôi nhà sao cho mặt dài nhất nằm trên đường chéo hướng Đông Nam để đón gió mát, và ngôi nhà được xây cao dần về phía Tây nhằm tạo ra nhiều bóng mát hơn ở khu vực phía Đông, nơi có sân và hiên. Trong kiến trúc nhiệt đới, việc tạo ra nhiều bóng mát cho các không gian sinh hoạt là vô cùng quan trọng, bao gồm không gian trong nhà, khu vực chuyển tiếp (mái hiên) và không gian ngoài trời. Những cây xanh được giữ lại để tăng cường lượng bóng mát cho mái công trình và sân trước, góp phần cải thiện tiện nghi nhiệt cho ngôi nhà.

Sử dụng nhiều cửa để thông thoáng gió gian bếp đơn sơ khoảng sân đón nắng

Hiên nhà vẫn chưa hoàn thiện do độ ẩm không khí cao, vì vậy thiết kế cần đảm bảo căn nhà có khả năng thông gió cả theo chiều ngang và chiều đứng.

Trọng tâm của việc tạo ra sự thoải mái về nhiệt trong kiến trúc vùng nhiệt đới không chỉ dựa vào việc tạo bóng mát mà còn liên quan đến vấn đề thông gió. Do không khí có độ ẩm cao, thiết kế cần phải đảm bảo ngôi nhà có khả năng thông gió cả theo chiều ngang và chiều đứng. Qua mặt bằng, có thể thấy các không gian sinh hoạt chung và riêng của công trình được thông gió ngang rất hiệu quả. Khái niệm “Bay window” được áp dụng để thông gió xuyên phòng cho các phòng ngủ, mỗi phòng ngủ đều có hai cửa sổ để gió mát từ bên ngoài có thể lưu thông vào và ra khỏi phòng. Điều này giúp loại bỏ nhanh chóng lượng CO2 và bổ sung O2 cho các phòng ngủ, đồng thời tăng cường tốc độ lưu thông không khí.

Sử dụng nhiều cửa để thông thoáng gió gian bếp đơn sơ khoảng sân đón nắng

Đối với hệ thống thông gió theo chiều thẳng đứng, chúng tôi áp dụng một phương pháp trong ngành kiến trúc được gọi là “Ống khói nhiệt” (Thermal chimney). Phương pháp này dựa trên nguyên lý vật lý của “thông gió chồng tầng” (stack ventilation), nơi không khí có xu hướng di chuyển từ vùng có áp suất cao đến vùng có áp suất thấp (từ nơi không khí dày đặc hơn đến nơi không khí loãng hơn). Mái nhà vốn đã có độ cao đáng kể, và việc bổ sung một ống khói nhiệt trên đỉnh giúp tăng cường hiệu quả thông gió, với lối thoát gió được bố trí trên đỉnh ống khói. Các kiến trúc sư sử dụng vật liệu tôn và Inox cho ống khói nhằm tạo ra một khu vực không khí loãng và nóng hơn so với mặt đất, từ đó hình thành một vùng áp suất thấp. Kết quả là không khí mát mẻ được hút vào trong nhà và trao đổi khí, sau đó bị hút về phía ống khói nhiệt. Nhờ vào hiệu ứng chênh lệch áp suất, ngôi nhà luôn được thông gió và trao đổi nhiệt ngay cả trong những ngày không có gió.

Chiếc mái vốn dĩ đã khá cao, việc bổ sung trên đỉnh một ống khói nhiệt để tăng hiệu quả thông gió

Với việc tối ưu hóa bóng đổ, thông gió ngang và đứng, căn nhà đã tạo ra tiện nghi nhiệt rất tốt và giải quyết được vấn đề gió Lào ở vùng đất này. Cũng chính vì vậy mà phần mái của công trình, xuất phát từ một vấn đề kỹ thuật mà tạo ra một hình thái đặc trưng chứ không thuần túy ở vấn đề hình khối.

AKITEK.vn – Nét vẽ từ tâm, nâng tầm cuộc sống

Liên hệ: KTS. KEN NGUYEN

SĐT: 0916.961.139